MỘT SỐ CHẨN ĐOÁN TRONG Y HỌC
Chẩn đoán (diagnosis) là một từ ghép nghĩa; trong đó “chẩn” là xác định, phân biệt dựa trên những triệu chứng, dấu hiệu có sẵn; “đoán” có nghĩa dựa vào những có sẵn, đã biết để tìm ra, suy ra những điều còn chưa rõ hoặc chưa xảy ra.
Như vậy “chẩn đoán” trong y học có nghĩa là thông qua biểu hiện các dấu hiệu, triệu chứng, kết quả xét nghiệm từ đó đưa ra được kết luận về bệnh hay một tình trạng sức khỏe.
Chẩn đoán là một bước rất quan trọng, quyết định đến toàn bộ quá trình điều trị, chăm sóc hay các can thiệp y khoa. Việc đưa ra chẩn đoán cần có cơ sở khoa học vững chắc, rõ ràng và luôn là thách thức với đội ngũ y tế; bởi lẽ có những bệnh hay vấn đề sức khỏe có dấu hiệu, triệu chứng rõ ràng, nhưng cũng có nhiều trường hợp bệnh không điển hình và đòi hỏi người khám cần vận dụng kiến thức, thậm chí là kinh nghiệm để tìm tòi, khai thác và đưa ra được kết luận đúng đắn.
Chẩn đoán trong y học có nhiều loại. Ứng với các chuyên ngành khác nhau sẽ có các loại chẩn đoán khác nhau. Đó là:
CHẨN ĐOÁN Y KHOA (Medical Diagnosis): Bao gồm 3 loại cơ bản:
Chẩn đoán sơ bộ: Khi người bệnh đến cơ sở y tế khám vì một nguyên nhân nào đó liên quan đến tình trạng sức khỏe của họ, bác sĩ sẽ tiến hành hỏi bệnh, khai thác tiền sử, bệnh sử và khám lâm sàng. Bốn kỹ năng khám cơ bản gồm nhìn, sờ khám, gõ và nghe. Kết quả của việc khám này là bác sĩ sẽ đưa ra một kết luận gọi là chẩn đoán sơ bộ. Nó mô tả một tình trạng bệnh lý được “nghi ngờ” và cần thêm các bằng chứng khác nữa để khẳng định chắc chắn. Sẽ không là vấn đề gì lớn nếu chẩn đoán sơ bộ không chính xác vì đây chỉ là bước đầu tiên và là nền tảng cho những chẩn đoán tiếp theo. Ví dụ một người bệnh đến khám vì cảm thấy đau vùng thượng vị, đau âm ỉ kéo dài thành từng cơn, tiêu hóa kém nên ăn uống không ngon miệng dẫn đến sụt cân, bệnh đã kéo dài nhiều tháng và mức độ các triệu chứng tăng dần. Bác sĩ khám và chẩn đoán sơ bộ là Viêm dạ dày.
Chẩn đoán phân biệt: Là bước tiếp theo sau chẩn đoán sơ bộ. Với các dấu hiệu, triệu chứng đã khai thác được, bác sĩ sẽ đưa ra các kết luận khác ngoài kết luận trong chẩn đoán sơ bộ. Vì một bệnh có thể có các biểu hiện lâm sàng giống nhau. Chẩn đoán phân biệt giúp bác sĩ có thể loại trừ được những bệnh cảnh tương đương có thể gặp trên người bệnh. Như trường hợp người bệnh trên, chẩn đoán phân biệt có thể là ung thư dạ dày, sỏi túi mật hoặc viêm tụy mạn tính.
Chẩn đoán xác định: đây là kết luận cuối cùng dựa trên các bằng chứng bổ xung sau khi khám lâm sàng. Người bệnh ở trên được bác sĩ chỉ định làm các xét nghiệm: Nội soi dạ dày và test H.P (một loại vi khuẩn được cho là nguyên nhân của bệnh viêm dạ dày). Kết quả nội soi cho thấy người bệnh không có khối u nhưng có một ổ loét vùng hang vị dạ dày lan sang đoạn đầu tá tràng, test H.P (+). Từ bằng chứng có giá trị này kết hợp với các dấu hiệu lâm sàng trước đó, người bệnh được chẩn đoán xác định là Viêm loét dạ dày-tá tràng có H.P (+). Từ chẩn đoán này sẽ quyết định phương pháp điều trị và chăm sóc cho người bệnh.
CHẨN ĐOÁN ĐIỀU DƯỠNG (Nursing Diagnosis):
Chẩn đoán điều dưỡng là việc xác định các vấn đề về sức khỏe hiện tại hay tiềm tàng của người bệnh để người điều dưỡng đưa ra kế hoạch chăm sóc. Nó thường mô tả phản ứng của con người và hướng đến nhu cầu cá nhân của họ. Khác với chẩn đoán y khoa là cố định trong suốt thời gian người bệnh nằm viện, chẩn đoán điều dưỡng có thể thay đổi theo mức độ phản ứng của người bệnh với một tình trạng sức khỏe. Một chẩn đoán điều dưỡng thường gồm ba thành phần là vấn đề của người bệnh, yếu tố liên quan hoặc nguyên nhân và các dấu hiệu-triệu chứng chứng minh cho vấn đề đó. Một người bệnh có thể có nhiều chẩn đoán điều dưỡng và được sắp xếp theo thứ tự ưu tiên.
Sinh viên ngành Điều dưỡng tại THUV trong một buổi học đưa ra Chẩn đoán Điều dưỡng và lập kế hoạch chăm sóc người bệnh
CHẨN ĐOÁN HÌNH ẢNH (Image Diagnosis)
Chẩn đoán hình ảnh là một ngành trong lĩnh vực y tế. Khác với hai loại chẩn đoán trên, chẩn đoán hình ảnh được xếp vào nhóm cận lâm sàng. Đó là việc ứng dụng khoa học kỹ thuật sử dụng tia X, sóng siêu âm hoặc từ trường (MRI) để thể hiện cấu trúc cơ thể con người bằng hình ảnh theo quy ước nhằm cung cấp những thông tin cho bác sĩ. Thông qua các kết quả hình ảnh này, bác sĩ sẽ đưa ra chẩn đoán bệnh chính xác.
CHẨN ĐOÁN CỘNG ĐỒNG (Community Diagnosis)
Chẩn đoán cộng đồng là phương pháp mà người cán bộ y tế sử dụng để xác định vấn đề sức khỏe của cộng đồng và giải quyết vấn đề sức khỏe đó với sự tham gia của cộng đồng. Đây là một thành phần của lĩnh vực y học cộng đồng. Nguyên liệu để chẩn đoán cộng đồng không phải là các dấu hiệu triệu chứng mà là các thống kê, chỉ số dịch tễ học cộng đồng. Chẩn đoán cộng đồng như tên gọi của nó là hướng tới cả cộng đồng chứ không phải cá nhân riêng lẻ.
Y học là một lĩnh vực rất thú vị và nhân văn. Một trong những ngành đang được tuyển sinh tại trường Đại học Y khoa Tokyo Việt Nam là Điều dưỡng. Tại đây, các bạn sinh viên được học để đưa ra chẩn đoán điều dưỡng trong quy trình điều dưỡng của Nhật Bản. Các bạn hãy đăng ký tuyển sinh để được học tập và trải nghiệm nhé !
Tác giả: Thầy Nguyễn Trọng Nghĩa
Giảng viên Khoa Điều dưỡng
Trường Đại Học Y Khoa Tokyo Việt Nam
TUYỂN SINH 2023
Hãy liên hệ với chúng tôi để được hỗ trợ - tư vấn.
Hotline: 0869 809 088
Email: [email protected]
Hẹn gặp lại các bạn tại THUV.
